طبیعت گرم وسرد غذاها
علم الأدویه یا گیاه شناسی داروئی و طب سنتی كه امروز از آن با نام مفردات پزشكی و فارماكوگنوزی یاد می شود در باورها و اعتقادات درمانی مردم و نیز در متون قدیمی طب سنتی ایران برگرفته از كتب معتبر و دانشمندان نام آوری چون ابن سینا، زكریای رازی، اهوازی؛ جرجانی و … می باشد كه اصول طبابت آن بر چهار طبیعت مزاج آدمی یا اخلاط اربعه بنام : بلغم ، صفرا ، سودا ، خون و همچنین بر گرمی و سردی استوار بوده است و بر این اساس تشخیص و درمان صورت می گرفته است.
در طب تطبیقی و تلفیق عقاید قدما با پزشكی جدید، اخلاط اربعه با نام PH خون یا اسیدیتیك و بازیك؛ و گرمی و سردی با واژه های پركالری و كم كالری خوانده می شوند. ولی هیچكدام از این تعبیرات بازگو كننده جامعی به شمار نمی روند و غذاهای گرم و سرد در اعتقاد عامه ی مردم ایران به عنوان غذاهای پركالری و كم كالری نمی باشد، زیرا خوراكی هایی مانند گردو ، نارگیل ، كاكائو ، خرما ، كنجد ، گوشت شتر ، گوشت كبوتر جزء غذاهای گرم و خوراكی هائی مانند هلو ، هنداونه ، خیار ، توت فرنگی ، جو ، برنج ، گوشت گاو ، ماهی و مرغ به نام غذاهای سرد شناخته می شوند. برخی غذاها نیز مثل شیر و ماست گوسفند ، نان گندم ، گوشت بره و … غذاهای معتدل و به عبارتی نه گرم و نه سرد شناخته می شوند و این گروه از غذاها اثر متابولیسمی و حالت خاص در افراد گرم مزاج و سرد مزاج ایجاد نكرده و به هر دو گروه سازگار است.
در طب سنتی، خوراكی های سرد, ارزش غذایی منفی در شخص ایجاد كرده و خوردن آنها سبب رخوت ، سستی ، ضعف عمومی ، رنگ پریدگی ، بی حالی ، كم حوصلگی، كاهش نیروی جنسی ، پرخوابی و … می شود. برعكس خوردن غذاهای گرم باعث بالا رفتن فشارخون ، برافروختگی چهره ، كم خوابی ، جوش صورت واحتمالاً كهیر و جوش های چركی خواهد شد.
تذکر پیشگو :باید در این امور طبع و حالت افراد را در نظر گرفت .زیرا مثلا :خوردن مواد و غذای سردی به اندازه متعادل برای افراد آثار یکسانی ندارد.مثلا برای فرد سبزه خوردن مواد سرد ی ممکن است خوب و حتی سودمندباشد . ولی همان مواد برای فرد سفید رو به عکس مضر یا غیر مفید هم باشد .
در طب سنتی ایران هر فرد حالت و طبیعت مزاج یا ارگانیسم بدن خود را نسبت به غذاهای سرد یا گرم تشخیص می دهد و در مصرف آنها رعایت اعتدال را می نماید تا دچار عوارض گوارشی و … نگردد.
عدم هماهنگی بین مزاج و غذا – طبق اعتقاد طب سنتی ایران – موجب اختلال در اندام های داخلی مثل قلب و ریه شده و شخص احساس بیماری می نماید. امروزه با پیشرفت پزشكی و كشف علت بیماری ها، این عقاید سنتی كنار گذاشته شده و كمتر مورد استفاده قرار می گیرنمقداری كم می شود و احساس سستی و رخوت به او دست می دهد.
مصرف غذاهای با طبع گرم باعث افزایش توان جسمی، جنسی و حرارت بدن فرد می شود.
احمد رضا درستی مطلق عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی فارس، گفت: در طب سنتی ایران غذاها به 2 دسته گرم و سرد تقسیم می شوند.
با مصرف غذاهای گرم حرارت بدن فرد به سرعت بالا می رود، احساس انرژی و قدرت پیدا می كند و از نظر جسمی، جنسی و حتی روحی آمادگی و توان بیشتری پیدا می كند و بر عكس با خوردن غذاهای سرد حرارت بدن فردکم می شود.
برخی افراد نسبت به غذاهای سرد حساس تر از دیگران هستند و با مصرف غذاهای سرد به مقدار زیاد، حالت تهوع، دل پیچه و سرگیجه پیدا می كنند كه به آن ها “طبع سرد” گفته می شود و برعكس، برخی افراد با مصرف غذاهای گرم به مقدار فراوان، دچار بالا رفتن غیر عادی حرارت بدن و جوش هایی در نقاط مختلف بدن می شوند، كه این افراد دارای “طبع گرم” هستند.
استفاده زیاد و مكرر غذاهای با طبع گرم می تواند، باعث افزایش قوای جسمی، میل و توانایی جنسی شود و بر عكس مصرف مكرر غذاهای با طبع سرد می تواند، این توانایی ها را كاهش دهد.
از مواد غذایی گرم می توان انبه، توت سفید، خربزه، خرما، زردآلو، زیتون، گلابی، موز، نارگیل، نارنگی، هلو، بادمجان، بامیه، پیاز، ترب، سیب زمینی ترشی، سیر، شلغم، قارچ، كرفس، كنگر فرنگی، مرزه، موسیر، نعناع، هویج، چای، خردل، زعفران، زنجبیل، انواع فلفل، خاكشیر، سیاه دانه، لوبیا، نخود، برنج، گندم، شیر، ماست، كنجد، بادام، پسته، فندق، گردو، تخم مرغ و گوشت ماهی را نام برد كه باعث افزایش میل جنسی می شوند.
تذکر پیشگو:بادمجان در کل سرد است و نخود هم باد آور وسرد است .چای هم که کافیین دارد موقتا گرم است .ولی زیاد نوشیدن آن سبب ضعف است .لذا باید با قند وشیرینی خورد در ماهیها هم فقطبر خی معدود ماهی ها گرمند مثل گوشت ماهی کوسه
از مواد غذایی سرد می توان سركه، انگور، هندوانه، ریواس، شوید، ترخون، كاهو، گشنیز، انواع زیره، قهوه، شاهدانه، عدس و ماش را نام برد كه میل جنسی را كاهش می دهند.
تذکر پیشگو: غوره سرد است .اما انگور گرم است زیره هم گرم است .شاهدانه هم گرم است .
گرچه مطالعات امروزی نیز، ارتباط بین طبع مواد غذایی و تأثیر آن ها بر میل جنسی را نشان داده است ولی از آنجا كه حتی برخی مواد سرد نیز اثرات افزایش دهنده و برخی مواد گرم اثرات كاهش دهنده ی قوای جنسی را از خود نشان داده‌اند، برای یافتن طبع افراد نیاز به بررسی های علمی بیشتری است كه علم امروز هنوز یافته های كافی در این مورد ندارد.
كاهو و فلفل هر دو دارای ویتامین ث هستند و این ویتامین مهار كننده ی ترشح تیروكسین است، ولی بر اساس نظرات طب سنتی ایران، كاهو سرد و فلفل گرم است. بنابراین نمی توان تمام فرضیات ارائه شده در طب سنتی را با یافته های علوم امروزی تطبیق داد.
علم امروزی هنوز نتوانسته توضیح قانع كننده ای برای علت گرم شدن بدن به دنبال مصرف برخی مواد غذایی “گرم” و كاهش دمای بدن به دنبال صرف غذاهای “سرد” ارائه كند.
در علم تغذیه، مواد غذایی از نظر سرعت بالا بردن قند خون پس از خورده شدن به انواع با “اندكس گلیسمیك بالا” و با “اندكس گلیسمیك پایین” تقسیم می شوند كه گروه اول هنگامی كه خورده می شوند، با سرعت بیشتری قند خون را بالا می برند، ولی گروه دوم قند خون را به آرامی بالا می برند كه با این وجود، دلیلی وجود ندارد كه هیچ یك از این غذاها حرارت بدن را با سرعت متفاوتی تغییر دهند.
منبع :تبیان
چی بخوریم تا سرما نخوریم
فصل ، فصل سرماخوردگی است. علاوه بر توصیه‌های عمومی درباره پیشگیری از ابتلا به انواع ویروس‌های آنفلوانزا و سرماخوردگی که شامل شستن دست‌ها ، استفاده از ماسک، رعایت فاصله با فرد مبتلا، دست ندادن با فرد بیمار و ... است، توصیه‌هایی نیز در مورد تغذیه برای پیشگیری و درمان انواع سرماخوردگی‌ها وجود دارد.
دکتر پریسا ترابی، رئیس اداره بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت می‌گوید:
"برای پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا بهتر است سطح ایمنی بدن افزایش یابد. نحوه تهیه و مصرف مواد غذایی و انتخاب برخی از آنها نیز در این امر موثرند.
از غذای تازه که خوب پخته شده، استفاده کنید و ترجیحا از مصرف مواد غذایی که از زمان تهیه‌اش مدتی می‌گذرد، پرهیز نمایید.
مصرف ویتامین‌های A و C که در انواع میوه‌ها و سبزی‌ها وجود دارند و از آنتی‌اکسیدان ها محسوب می‌شوند، بسیار مفید است. میوه‌های ترش مزه مثل لیمو ترش و کیوی، سرشار از ویتامین C هستند و برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی توصیه می‌شوند.
مصرف قرص‌های جوشان ویتامین C قبل از صرف صبحانه برای پیشگیری و در روزهای اول سرماخوردگی موثر است.
افراد سرماخورده باید مایعات گرم زیاد بنوشند. همچنین از مصرف مواد غذایی محرک مثل ادویه های تند پرهیز کنند."
علاج واقعه
دکتر لیلا آزادبخت، متخصص تغذیه و محقق مرکز تحقیقات غدد درون ریز دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره می گوید:
"تغذیه سالم، علاج و عامل جلوگیری کننده از ابتلای افراد به سرماخوردگی است. برای این که سیستم ایمنی بدن به بهترین نحو به وظیفه‌اش که مبارزه با ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا است، عمل کند باید مواد مغذی حیاتی را دریافت کند.
مصرف پرتقال، انواع توت ، فلفل دلمه‌ای ، سیب زمینی و سبزیجات برگ سبز از قبیل انواع کلم و دریافت زیاد و منظم ویتامین C به کاهش بروز، شدت و طول مدت سرماخوردگی کمک می‌کند.
غلات سبوس دار و حبوبات، منابع غذایی خوبی برای ویتامین‌های گروه B هستند.عدم مصرف این مواد در بدن سبب بروز عفونت‌های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی می‌شود.
مصرف سیر که دارای آهن و روی است، سبب تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر عفونت‌های ویروسی می‌شود.
افرادی که زیاد دچار سرماخوردگی می‌شوند، ماهی قباد، قزل‌آلا، ماهی‌های روغنی ، دانه کدو حلوایی و روغن شاه دانه که غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند را مصرف کنند.
همچنین دانه کنجد و آفتابگردان ، غنی از اسیدهای چرب امگا 6 هستند که این اسیدهای چرب در مبارزه علیه عفونت‌های سرماخوردگی، به سلول‌های دستگاه تنفسی کمک می‌کنند.
عفونت‌های مکرر تنفسی با کاهش ذخایر ویتامین A همراه است. جگر، کره و تخم مرغ از منابع غنی ویتامین A هستند. هویج، انبه، سیب زمینی، زردآلو، کدو حلوایی و سبزیجات سبز تیره نیز تامین کننده "بتا کاروتن" هستند که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود.
در زمان سرماخوردگی باید از مصرف غذاهای آماده بسته بندی شده و کنسروها خودداری کرد، زیرا از لحاظ ویتامین و مواد معدنی فقیر هستند و به جای مصرف این نوع غذاها بهتر است از انواع میوه و سبزیجات تازه، گوشت، ماهی، غلات، مغزها و دانه‌ها استفاده نمود.
استفاده از بخور برای رفع گرفتگی بینی موثر است. برای این کار 10 دقیقه سرتان را روی بخارهای یک ظرف آب جوش بگیرید. بهتر است دستمال یا حوله‌ای را روی سر بگذارید و این عمل را سه بار در روز تکرار کنید. همچنین می‌توانید مقداری روغن منتول یا اوکالیپتوس به آب در حال بخار شدن اضافه کنید تا موجب تسهیل عمل تنفس شود."
معجزه عسل
تقریبا همه ما در مورد مصرف مخلوط عسل و لیمو ترش در یک لیوان آب گرم، برای درمان بیماران مبتلا به سرماخوردگی چیزهایی شنیده‌‌ایم.
دکتر جعفر بهزاد، محقق و متخصص تغذیه می‌گوید:
"بیشترین موارد شکایت از سرماخوردگی مربوط به علائمی از قبیل گلودرد، بی‌تابی و بی‌قراری، گرفتگی بینی و احساس سرما است.
برطرف کردن هر کدام از این علائم، به تنهایی می‌تواند در بهبود حال بیمار بسیار موثر باشد، زیرا هنوز داروی قطعی برای ریشه کن کردن ویروس مسبب سرماخوردگی پیدا نشده است. علاوه بر این در افرادی که مبتلا به نقص سیستم ایمنی بدن نیستند، از بین بردن ویروس لزومی ندارد.
تامین گرمای بدن با پوشیدن لباس کافی و گرم نگه داشتن محیط از جمله اقدامات ضروری در بهبود سرماخوردگی است.
مصرف یک لیوان آب جوش به همراه عسل و لیمو ترش، یکی از روش‌های موثر در تسکین علائم سرماخوردگی است. همچنین مداومت بر مصرف چای کمرنگ و آب میوه به دلیل افزایش میزان مایعات دفعی از بدن، موجب تنظیم دمای بدن می‌شود.
مصرف ماست تاثیر به سزایی در تقویت سیستم ایمنی بدن، حین مواجهه با عوامل میکروبی دارد. با بهبود کارکرد سیستم ایمنی، بدن در مقابله با انواع ویروس‌های مسبب سرماخوردگی، قوی‌تر می شود و سریع تر سلامت خود را باز می‌یابد."
منبع : جام جم آنلاین
